Biologia - Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. Witamina B 12 jest uwalniana z pożywienia pod wpływem działania pepsyny i kwasu solnego. Następnie cząsteczki witaminy B 12 tworzą kompleksy ze specjalną glikoproteiną wytwarzaną przez komórki okładzinowe żołądka, co ułatwia ich wchłanianie z jelita Odczytaj z wykresu, ktra grupa krwi jest najbardziej poszukiwana w stacjach krwiodawstwa. (01) 2. W tabeli przedstawiono wyniki bada krwi trzech pacjentw. Odczytaj z tabeli, u ktrego z pacjentw mona stwierdzi nieprawidowoci w wynikach i napisz, ktrego z parametrw dotycz. (01) Elementy morfotyczne krwi. Norma. Pacjent I. Pacjent II. Pacjent III Zbiór zadań maturalnych:https://matura biomist pl/budowa-i-funkcjonowanie-ukladu-oddechowego-czlowieka/565 Zobacz również: Wymiana gazowa i wentylacja – układ oddechowy – zadania otwarte #1 Funkcjonowanie układu krwionośnego człowieka test #1 Hormony. Regulacja hormonalna w organizmie człowieka. Układ odpornościowy, komórki układu odpornościowego, … Budowa i funkcjonowanie ZADANIA MATURALNE. CHEMIA ZADANIA MATURALNE. Matura Maj 2018, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005 - Zadanie 14. Cecha układu Układ krwionośny Układ krwionośny budowa serca i jego funkcje choroby i ich przyczyny -podstawowe pojęcia -różne krwiobiegi -układ limfatyczny i związane z nim choroby opracował Piotr Barański. Serce– narząd układu krwionośnego kręgowców w postaci mięśniowego worka, zapewnia obieg krwi w naczyniach. U człowieka jest podzielone na 2 Zadanie 12. 12. (1. (1 pkt) pkt) W poniższych zdaniach opisano wybrane narządy układu oddechowego człowieka. A. Narząd ten składa się z dziewięciu chrząstek połączonych ze sobą za pomocą stawów, więzadeł i mięśni. Największa z nich u mężczyzn tworzy wyniosłość wyczuwalną przez. skórę. NydObw. Łatwo i szybko wyszukaj materiały do zajęć Materiały dla nauczyciela (10) Prowadzenie lekcji Sprawdzanie wiedzy Filtry Przejdź do: © copyright \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia \ Część 2 \ VI. Układ krążenia Pobierz wszystkie Z bieżącej strony Przejdź do: © copyright Matura Maj 2014, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005 - Zadanie 11. (2 pkt) Warunki wysokogórskie, charakteryzujące się szczególnie niskim ciśnieniem atmosferycznym i obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu, są przyczyną występowania tzw. „górskiego typu adaptacyjnego” u ludzi stale mieszkających na tych obszarach. Występują u tych osób charakterystyczne cechy morfologiczno-fizjologiczne, których przykłady zamieszczono poniżej. Cechy adaptacyjne ludzi żyjących w warunkach wysokogórskich w porównaniu z cechami ludzi mieszkających na nizinach to: większy udział szpiku czerwonego w kościach, większe stężenie hemoglobiny w erytrocytach, zwiększona częstotliwość oddechów, większa pojemność płuc, szybsze tętno. Spośród wymienionych cech (A–E) wybierz jedną związaną z funkcjonowaniem układu krwionośnego i jedną związaną z funkcjonowaniem układu oddechowego. Uzasadnij znaczenie adaptacyjne każdej z tych cech do życia ludzi w warunkach wysokogórskich. 1. 2. Wiadomości i rozumienie Wyjaśnienie, na przykładzie układu oddechowego oraz krwionośnego, znaczenia adaptacyjnego cech morfologiczno- fizjologicznych ludzi żyjących w warunkach wysokogórskich ( Przykłady poprawnych odpowiedzi: Układ krwionośny: A. Większy udział szpiku czerwonego w kościach wpływa na wytwarzanie większej ilości erytrocytów, co umożliwia przenoszenie większej ilości tlenu (w warunkach niskiego ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu). B. Większe stężenie hemoglobiny w erytrocytach umożliwia transport do komórek większej ilości tlenu. E. Szybsze tętno powoduje szybsze krążenie krwi w organizmie i szybsze dostarczanie tlenu do komórek ciała. Układ oddechowy: C. Zwiększona częstotliwość oddechów umożliwia bardziej efektywną wymianę gazową w płucach i dostarczenie większej ilości tlenu do krwi / lepsze dotlenienie organizmu. D. Większa pojemność płuc umożliwia pobranie większej ilości powietrza i efektywniejszą wymianę gazową w płucach (w warunkach niskiego ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu). 2 p. – za poprawny wybór dwóch cech – jednej odnoszącej się do układu oddechowego i drugiej, odnoszącej się do układu krwionośnego – wraz z poprawnym uzasadnieniem każdej z nich 1 p. – za poprawny wybór jednej cechy odnoszącej się do układu oddechowego lub jednej cechy odnoszącej się do układu krwionośnego wraz z poprawnym uzasadnieniem, lub wybór dwóch cech odnoszących się do tego samego układu wraz z ich uzasadnieniem 0 p. – za odpowiedź niepełną, np. wybór tylko cechy bez uzasadnienia lub z uzasadnieniem niepoprawnym, lub odpowiedź niepoprawną merytorycznie, np. odnoszącą się do mniejszej zawartości tlenu w powietrzu górskim, lub brak odpowiedzi justina89 Posty: 624 Rejestracja: 19 gru 2008, o 19:22 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Kaamil pisze:w porządku No to teraz wyjaśnijcie co to jest konflikt serologiczny? Jakie są objawy, jak się postępuje gdy takowy nastąpi? Konflikt serologiczny powstaje gdy matka ma krew Rh- a dziecko odziedziczy po ojcu krew Rh+. Dziecko z pierwszej ciąży jest niezagrożone dopiero w czasie porodu może dojść do przedostania się krwi dziecka do krwi matki. Wtedy matka wytwarza przeciwciała Rh+. Przy kolejnej ciąży przeciwciała te przechodzą przez łożysko powodując aglutynację krwinek dziecka. Może to doprowadzić do poronienia lub chorób układu krwionośnego. Gdy taki konflikt nastąpi należy podać przed porodem już wytworzone przeciwciała , wtedy układ odpornościowy zostaje oszukany , nie produkuje już własnych przeciwciał a poziom tych podanych, sztucznie wytworzonych szybko się obniża. W sumie tak sobie myślę, że dziecko z pierwszej ciąży też może być zagrożone jeżeli będzie jakaś infekcja bo wtedy też może się krew dziecka przedostać do krwiobiegu dlaczego konflikt w obrębie grup AB0 nie powoduje podobnie dramatycznych skutków? Tego akurat nie wiem, ale tak strzelam to może ma coś wspólnego z tym, że w przypadku grupy krwi 0 brak jest na erytrocytach białkowych czynników? Medycyna Lwów Posty: 5874 Rejestracja: 14 sty 2007, o 20:23 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: Medycyna Lwów » 12 kwie 2009, o 19:37 bardzo ładnie tylko parę uściśleńjustina89 pisze:Wtedy matka wytwarza przeciwciała Rh+. przeciwciała antyRhjustina89 pisze:Może to doprowadzić do poronienia lub chorób układu krwionośnego. mówimy o chorobie hemolitycznej noworodka, może też dochodzić do żółtaczki jader podkorowych mózgujustina89 pisze:Gdy taki konflikt nastąpi należy podać przed porodem już wytworzone przeciwciała , wtedy układ odpornościowy zostaje oszukany , nie produkuje już własnych przeciwciał a poziom tych podanych, sztucznie wytworzonych szybko się obniża. tak, nazywa się to antyglobulina D (takie przeciwciało przeciw przeciwciału) justina89 pisze:W sumie tak sobie myślę, że dziecko z pierwszej ciąży też może być zagrożone jeżeli będzie jakaś infekcja bo wtedy też może się krew dziecka przedostać do krwiobiegu matki. tak jest, zabiegi typu amniopunkcja czy kordocenteza też mogą to pisze:Tego akurat nie wiem. masz prawo - przeciwciała antyRh przechodzą przez łożysko bo są kalsy IgG, a przeciwciała antyA, AntyB to inna klasa (igM) i przez łożysko nie przechodzą. biologiczka90 Posty: 239 Rejestracja: 23 sty 2009, o 13:15 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: biologiczka90 » 12 kwie 2009, o 19:53 Kamil dziekujemy za pomoc Aha no i zostalo jeszcze jedno pytanie: Podaj trzy różnice w budowie między chloroplastem, a mitochondrium Szczerze powiedziawszy troche zaskoczylo mnie to pytanie, moze roznia sie ukladem blon wewnetrznych ? ale nie mam wiecej pomyslow. justina89 Posty: 624 Rejestracja: 19 gru 2008, o 19:22 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: justina89 » 12 kwie 2009, o 20:02 biologiczka90 pisze:Kamil dziekujemy za pomoc Aha no i zostalo jeszcze jedno pytanie: Podaj trzy różnice w budowie między chloroplastem, a mitochondrium Szczerze powiedziawszy troche zaskoczylo mnie to pytanie, moze roznia sie ukladem blon wewnetrznych ? ale nie mam wiecej pomyslow. -Błona wewnętrzna mitochondrium tworzy grzebienie mitochondrialne, natomiast błona wewnętrzna chloroplastów tworzy tylakoidy (czy grana) - zawsze mam z tym problem. - w granach chloroplastów znajdują się barwniki np chlorofil, w mitochondriach ich brak - może też to że w mitochondrium jest matrix a w chloroplastach stroma? myślę, że one różnią się składem bo np w stromie znajdują się enzymy biorące udział w fotosyntezie biologiczka90 Posty: 239 Rejestracja: 23 sty 2009, o 13:15 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: biologiczka90 » 12 kwie 2009, o 20:17 Srry za OT. Justyna Ty mnie zadziwiasz swoja wiedza! Poprawiasz mature? ile mialas rok temu? Zycze Ci 100% bo naprawde na nie zaslugujesz Rob arkusze tylko teraz zeby utrwalac wiedze A jeszcze sie Ciebie zapytam,jak tlen wplywa na kielkowanie nasion? Chodzi o zapoczatkowanie procesow metabolicznych? agnika Posty: 317 Rejestracja: 26 lip 2008, o 19:02 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: agnika » 12 kwie 2009, o 20:28 biologiczka90, akurat to zadanie omawialismy na kolku z biologii ostatnio, nie moze byc zapoczatkowanie procesow metabolicznych bo procesy mateboliczne w nasionach zachodza tylko powoli, moze byc np. zwiekszenie tempa procesow metabolicznych z tego co pamietam justina89 Posty: 624 Rejestracja: 19 gru 2008, o 19:22 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: justina89 » 12 kwie 2009, o 21:28 Myślę, że agnika masz racje ponieważ nawet jeżeli nasiona pozostają w spoczynku względnym czy bezwzględnym to jest u nich przemiana materii ale spowolniona, a kiedy już są sprzyjające warunki i dojrzeją to intensywnie pobierają który tlen wpływa na zwiększenie tempa procesów metabolicznych bo jest potrzebny do oddychania komórkowego tlenowego a w jego wyniku powstaje energia potrzebna do różnych procesów metabolicznych. Ja bym to tak rozumowała ale zawsze mogę się mylić. Fizjologia roślin to nie jest moja mocna strona. biologiczka90 dziękuję za miłe słowa ale uwierz mi, że kosztowało mnie to sporo pracy a i tak jeszcze wielu rzeczy nie pamiętam i czekają mnie powtórki. A i tak masz rację poprawiam maturę, miałam 72% z biologii, ale łącznie z chemią okazało się jednak za mało na medycynę. Pytanie: Podaj 3 różnice w przebiegu mejozy i mitozy. justina89 Posty: 624 Rejestracja: 19 gru 2008, o 19:22 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: justina89 » 12 kwie 2009, o 22:00 anulinka pisze:pytanko:podaj 2 podobieństwa i 2 różnice między polipem a meduzą Podobieństwa: - zarówno polip jak i meduza posiada otwór gębowy - zarówno polip jak i meduza posiada czułki Różnice: - meduzy posiadają ropalia, u polipów ich brak - polipy mają ciało o kształcie worka a meduzy parasola Pytanie: Czym różni się cykl lityczny od cyklu lizogenicznego wirusa? edziaaa Posty: 87 Rejestracja: 27 sie 2008, o 19:25 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: edziaaa » 12 kwie 2009, o 22:03 roznice: - polip diploidalny, meduza haploidalna -polip rozmnazanie poprzez strobilizacje, meduza w wiekszosci przypadkow rozmnazanie plciowe podobienstwa: - promienista symetria ciala -organizmy wodne [ Dodano: Nie Kwi 12, 2009 23:09 ]justina89 pisze:Pytanie: Czym różni się cykl lityczny od cyklu lizogenicznego wirusa? cylk lityczny doprowdza do rozkaldu komorki , lizogeniczny- stan utajenia i powielania wraz z materialem komorki gospodarza pytanie:wady sposobu oddychania płazów? zosia1 Posty: 10 Rejestracja: 10 kwie 2009, o 11:12 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: zosia1 » 12 kwie 2009, o 22:12 cykl lityczny polega na tym, ze wirus wchodzi do komórki, namnaża się powodując jej rozpad i atakuje nowe komórki a lizogenicznt polega na tym ze material genetyczny wirusa zostaje włączony w DNA komórki gospodarza nie dając objawów komórki (faza eklipsy). Później może się uaktywnic, namnażac i atakowac kolejne komórki (przejsc z cyklu lizogenicznego na lityczny) Podaj 3 różnice w budowie roślin dwu i jednoliściennych justina89 Posty: 624 Rejestracja: 19 gru 2008, o 19:22 Re: Zadania maturalne- odpowiedz i zadaj kolejne! Post autor: justina89 » 12 kwie 2009, o 22:28 zosia1 pisze:Podaj 3 różnice w budowie roślin dwu i jednoliściennych 1. U roślin jednoliściennych występują wiązki łykowo-drzewne zamknięte, brak kambium śródwiązkowego , natomiast u roślin dwuliściennych wiązki przewodzące łykowo-drzewne są otwarte posiadają kambium sródwiązkowe. 2. W liściu roślin dwuliściennych miękisz asymilacyjny jest zróżnicowany na miękisz palisadowy i gąbczasty, natomiast w liściu roślin jednoliściennych brak zróżnicowania. 3. U roślin dwuliściennych wiązki przewodzące łykowo- drzewne są ułożone koncentrycznie natomiast u roślin jednoliściennych wiązki przewodzące łykowo -drzewne są ułożone nieregularnie(nierównomiernie). Co do wad oddychania płazów. W sumie to nie jestem pewna ale spróbuje odpowiedzieć: Płazy mają workowate płuca o małej powierzchni oddechowej dlatego znaczna część wymiany odbywa się przez skórę. (ale to wada? chyba to przystosowanie) Nie wiem. Niech ktoś inny odpowie lub autorka wyjaśni. Pytanie: Wymień typy rozmieszczenia populacji i do każdego typu rozmieszczenia podaj przykład. 1 Odpowiedzi 14493 Odsłony Ostatni post autor: weltschmerz 29 lut 2016, o 22:58 13 Odpowiedzi 7842 Odsłony Ostatni post autor: moorisett 24 kwie 2013, o 14:33 4 Odpowiedzi 4242 Odsłony Ostatni post autor: Vethod 10 sty 2013, o 14:01 144 Odpowiedzi 50701 Odsłony Ostatni post autor: maks234 6 maja 2014, o 22:40 5 Odpowiedzi 12067 Odsłony Ostatni post autor: Giardia Lamblia 25 kwie 2014, o 16:14 Kto jest online Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 3 gości Strona głównaZadania maturalne z biologii Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej. Przejdź do wyszukiwarki zadań Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 14. (3 pkt) Układ krążenia Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Pozostałe Kontakt erytrocytów mających w błonie komórkowej określony antygen ze skierowanym przeciwko niemu przeciwciałem obecnym w surowicy krwi skutkuje aglutynacją – zlepianiem się krwinek. Z tego powodu przetoczenie krwi niezgodnej pod względem grupy układu AB0 i czynnika Rh stanowi zagrożenie życia. W celu potwierdzenia u pacjenta grupy krwi B Rh(–) wykonano test aglutynacji, stosując trzy rodzaje surowic: z przeciwciałami anty-A z przeciwciałami anty-B z przeciwciałami anty-Rh (inaczej anty-D). (0–2) Określ, jaki wynik będzie jednoznacznie potwierdzać grupę krwi B Rh(–) tego pacjenta. Zaznacz w tabeli literę T (tak), jeśli w danej probówce dojdzie do aglutynacji, albo N (nie) – jeśli do niej nie dojdzie. Przeciwciało Aglutynacja anty-A T N anty-B T N anty-Rh T N (0–1) Około 16% Europejczyków ma krew Rh(–). Za brak czynnika Rh odpowiada recesywny allel d. Korzystając z prawa Hardy’ego-Weinberga, oblicz częstość występowania heterozygot w tej populacji. Zapisz obliczenia. Częstość wynosi: % Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (3 pkt) Układ pokarmowy i żywienie Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Wątroba dorosłego człowieka waży około 1,5 kg i jest jednym z nielicznych narządów, które ze względu na pełnione funkcje mają dwa rodzaje unaczynienia: unaczynienie czynnościowe, związane z transportem do wątroby wchłoniętych w jelicie składników pokarmowych unaczynienie odżywcze, którego zadaniem jest dostarczanie tlenu do komórek wątroby. Na podstawie: B. Gołąb, Traczyk, Anatomia i fizjologia człowieka, Łódź 1997; Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Warszawa 2016. (0–1) Uzupełnij tabelę dotyczącą unaczynienia wątroby – wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy wymienionych naczyń krwionośnych. tętnica wątrobowa żyła wątrobowa żyła wrotna Unaczynienie Naczynie doprowadzające Naczynie odprowadzające czynnościowe odżywcze (0–1) Określ, czy wytwarzanie żółci przez wątrobę to funkcja wewnątrzwydzielnicza, czy – zewnątrzwydzielnicza. Odpowiedź uzasadnij. (0–1) Uzupełnij poniższe zdania dotyczące wątroby tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Komórki wątroby magazynują (skrobię / glikogen). Obniżenie stężenia glukozy we krwi powoduje uwolnienie glukozy (z wątroby do krwi / z krwi do wątroby). W wątrobie magazynowane są również kwasy tłuszczowe, trójglicerydy i cholesterol, a wraz z nimi witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: (witaminy B i C / witaminy E i K). Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12. (4 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Do mikrokrążenia, oprócz naczyń włosowatych, zaliczamy również znajdujące się w wielu narządach tętniczki i żyłki. Małe naczynia łączące tętniczki z żyłkami to tzw. metarteriole (metatętniczki), od których odchodzi sieć naczyń włosowatych. We wszystkich ujściach metarterioli do naczyń włosowatych znajdują się mięśnie gładkie zwane zwieraczami przedkapilarnymi. Mogą one zamykać się lub otwierać. W warunkach spoczynku tylko przez 25% naczyń włosowatych przepływa krew. Na schematach przedstawiono mikrokrążenie przy otwartych (schemat I) i zamkniętych (schemat II) zwieraczach przedkapilarnych. Na podstawie: Solomon, Berg, Martin, Ville, Biologia, Warszawa 1996; Traczyk, A. Trzebski, Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Warszawa 2015; (0–1) Określ, który ze schematów – I czy II – przedstawia mikrokrążenie w pracującym mięśniu szkieletowym. Odpowiedź uzasadnij. (0–1) Przedstaw sposób, w jaki jest regulowany przepływ krwi przez tętnice i tętniczki. (0–2) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące mikrokrążenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Gdyby doszło do jednoczesnego rozluźnienia wszystkich zwieraczy przedkapilarnych w organizmie, nastąpiłby duży spadek ciśnienia krwi. P F 2. Naczynia włosowate, podobnie jak żyły i tętnice, mają budowę trójwarstwową, dzięki czemu mogą zwężać swoje światło. P F 3. Zaburzenie mikrokrążenia w danym narządzie może doprowadzić do niewydolności tego narządu. P F Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9. (4 pkt) Nicienie Układ krążenia Choroby człowieka Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Obecnie uważa się, że glista ludzka i świńska należą do tego samego gatunku – Ascaris lumbricoides. Glista ta pasożytuje w jelicie cienkim swego żywiciela, wywołując chorobę zwaną glistnicą. Wydalone wraz z kałem zapłodnione jaja pasożyta rozwijają się w glebie – tworzy się wtedy w jajach pierwsza postać larwalna, a po linieniu kolejna, i w ten sposób jaja dojrzewają do postaci inwazyjnej. Wykazano, że jajo może zachować żywotność w środowisku przez kilka lat. Zarażenie następuje przez zjedzenie jaj inwazyjnych, z których w jelicie cienkim wykluwają się larwy. Larwy wraz z krwią wędrują do płuc. W pęcherzykach płucnych dwukrotnie linieją, skąd przez drogi oddechowe wracają do układu pokarmowego, by ponownie umiejscowić się w jelicie cienkim, gdzie glisty osiągają dojrzałość płciową. Na podstawie: T. Kłapeć, A. Cholewa, Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem nawozów organicznych i organiczno-mineralnych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 18(2), 2012. (0–1) Korzystając ze schematu przedstawiającego układ krwionośny człowieka, uporządkuj drogę larw glisty ludzkiej. Wpisz w tabelę kolejne numery tak, aby przedstawiały one wędrówkę larw z jelita cienkiego do płuc. jelito cienkie 1 żyła główna dolna żyła wrotna serce żyła wątrobowa tętnice płucne naczynia krwionośne wątroby płuca 8 Na podstawie: (0–1) Wykaż, że podczas wędrówki w organizmie człowieka larwy glisty ludzkiej uszkadzają śródbłonek naczyń włosowatych płuc. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego jaja A. lumbricoides stanowią zagrożenie dla potencjalnego żywiciela dopiero po pewnym czasie od ich złożenia. (0–1) Na podstawie tekstu wykaż, że stosowanie odchodów świń jako naturalnego nawozu może przyczynić się do rozwoju glistnicy u ludzi. Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. (6 pkt) Układ krążenia Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Foka Weddella (Leptonychotes weddellii), zwana też weddelką, ma w porównaniu z człowiekiem proporcjonalnie mniejsze płuca oraz dwukrotnie większą niż człowiek objętość krwi w przeliczeniu na kilogram masy ciała. Duże stężenie mioglobiny w mięśniach oraz zmniejszone zużycie tlenu i energii podczas nurkowania pozwalają jej na długotrwałe przebywanie pod wodą. Przed nurkowaniem wykonuje ona przeważnie wydech i nie zanurza się z pełnymi płucami. Podczas zanurzania się jej płuca zmniejszają swą objętość, a na dużych głębokościach – zapadają się. Weddelka ma również nieproporcjonalnie dużą śledzionę, w której magazynowana jest utlenowana krew. U fok i innych ssaków nurkujących w początkowej fazie zanurzania uaktywniają się fizjologiczne mechanizmy nazywane odruchem nurkowania: akcja serca ulega spowolnieniu, a tempo metabolizmu spada o około 20%. Na wykresie przedstawiono zmiany dopływu krwi do głównych narządów weddelki podczas nurkowania. Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt Adaptacja do środowiska, Warszawa 2008; Biologia, pod red. Campbella, Poznań 2016. (0–1) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przepływu krwi przez główne narządy u weddelki są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. W porównaniu z innymi narządami zaobserwowano niewielkie zmiany w dopływie krwi do mózgu podczas nurkowania. P F 2. Dopływ krwi do przedsionków i komór serca podczas nurkowania zmniejsza się w przybliżeniu o jedną trzecią. P F (0–2) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Wraz ze wzrostem głębokości zanurzenia weddelki (wzrasta / maleje) ciśnienie zewnętrzne, co jest przyczyną zapadania się jej płuc. Zmniejszenie pojemności płuc (zmniejsza / zwiększa) siłę wyporu działającą na ciało weddelki, co ułatwia nurkowanie. Gdy weddelka rozpoczyna nurkowanie, przepływ krwi przez poszczególne narządy (zmienia się / pozostaje niezmieniony), a magazynowanie tlenu w mięśniach jest możliwe dzięki obecności w nich białka (mioglobiny / hemoglobiny). (0–1) Wykaż, że ograniczony dopływ krwi do niektórych narządów weddelki pozwala na wydłużenie jej czasu nurkowania. (0–1) Wykaż, że duża śledziona ułatwia weddelce nurkowanie. (0–1) Określ przyczynę ograniczonego dopływu krwi do przepony u weddelki podczas nurkowania. W odpowiedzi uwzględnij funkcję przepony w organizmie. Matura Czerwiec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10. (3 pkt) Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na schemacie A przedstawiono procesy związane z transportem CO2 i zachodzące w ludzkim erytrocycie znajdującym się w naczyniach włosowatych tkanek obwodowych. Na wykresie B przedstawiono krzywe dysocjacji CO2 dla hemoglobiny utlenowanej i odtlenowanej. Na podstawie: I. Kay, Wprowadzenie do fizjologii zwierząt, Warszawa 2001. (0–1) Określ, które stwierdzenia dotyczące transportu CO2 we krwi człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Część CO2 powstającego w tkankach rozpuszcza się w osoczu krwi i w tej postaci jest transportowana. P F 2. Jony HCO–3, które są jedną z form transportu CO2 we krwi, powstają w erytrocytach dzięki reakcji katalizowanej przez anhydrazę węglanową. P F 3. Jony HCO–3 są transportowane przez błonę erytrocytu na zasadzie dyfuzji prostej. P F (0–1) Określ dominujący kierunek reakcji katalizowanej przez anhydrazę węglanową w erytrocytach znajdujących się w naczyniach włosowatych płuc – podaj substraty i produkty tej reakcji. Substraty: Produkty: (0–1) Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie B uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Utlenowanie hemoglobiny w płucach powoduje, że CO2 jest od niej (łatwiej / trudniej) odłączany, natomiast w tkankach, gdy hemoglobina oddaje tlen, (zwiększa się / zmniejsza się) jej powinowactwo do CO2. Biomedica 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 21. (3 pkt) Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Ośrodki automatyzmu serca tworzą zmodyfikowane włókna mięśniowe przypominające komórki embrionalne, posiadające zdolność do rytmicznego samopobudzania. (0–1) Podaj nazwę nadrzędnego ośrodka automatyzmu pracy serca. (0–1) W przypadku zatrzymania akcji serca konieczne jest wykonywanie pośredniego masażu serca poprzez rytmiczne uciskanie mostka na głębokość 5-6 centymetrów, w tempie ok. 120 ucisków na minutę. Wyjaśnij, dlaczego konieczne jest, aby rozpocząć masaż jak najszybciej od chwili ustania pracy serca. (0–1) Podaj, jakiego rodzaju leczenie można zastosować (prócz farmakoterapii) przy defektach pracy ośrodków automatyzmu serca. Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 19. (5 pkt) Układ krążenia Choroby człowieka Dziedziczenie Ekspresja informacji genetycznej Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień W strukturze genu obok fragmentów kodujących (eksonów) mogą występować elementy niekodujące, takie jak promotor lub introny. W poniższej tabeli przedstawiono informacje na temat sześciu wybranych genów człowieka, oznaczonych numerami 1.–6., kodujących określone białka. Oznaczenie genu Kodowane białko Oznaczenie chromosomu Wielkość genu (kpz DNA) Wielkość mRNA (kz) 1. α-globina 16 0,8 0,5 2. albumina 4 25,0 2,1 3. receptor LDL 19 45,0 5,5 4. kinaza zależna od cyklin 4 54,0 1,7 5. hydroksylaza fenyloalaninowa 12 90,0 2,4 6. dystrofina X 2000,0 16,0 kpz – tysiąc par zasad kz – tysiąc zasad Na podstawie: red. J. Bal, Biologia molekularna w medycynie, Warszawa 2013; (0–1) Podaj nazwę procesu, którego produktem jest pre-mRNA, oraz określ lokalizację tego procesu w komórce człowieka. Nazwa procesu: Lokalizacja procesu: (0–1) Wyjaśnij, z czego wynikają różnice między wielkościami genów a wielkościami cząsteczek mRNA, które im odpowiadają. (0–1) Podaj nazwę choroby, u podłoża której leży mutacja genu kodującego hydroksylazę fenyloalaninową, prowadząca do utraty funkcji tego enzymu niezbędnego w metabolizmie fenyloalaniny. (0–1) Spośród wymienionych w tabeli wybierz i zapisz oznaczenia pary genów, które mogą dziedziczyć się niezgodnie z II prawem Mendla. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do treści tego prawa oraz do lokalizacji wybranych genów w genomie. (0–1) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący albumin. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Albuminy to białka (rozpuszczalne / nierozpuszczalne) w wodzie, występujące głównie (w cytoplazmie erytrocytów / w osoczu krwi). Główną funkcją tych białek jest (transport tlenu / regulacja ciśnienia osmotycznego krwi). Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (2 pkt) Układ hormonalny Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Erytropoetyna (EPO) jest hormonem wydzielanym przez nerki, który stymuluje proces erytropoezy w szpiku kostnym. Zwiększenie ilości erytropoetyny w ustroju doprowadza do wzrostu ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. W tej chorobie dochodzi do spowolnienia przepływu czerwonych krwinek, zatykania drobnych naczyń krwionośnych, zlepiania krwinek i tworzenia zakrzepów (zlepów płytek krwi, kolagenu, fibroblastów, erytrocytów). Zaleganie zakrzepów w żyłach powoduje z czasem uszkodzenie żył i znajdujących się w nich zastawek. Świeże skrzepliny mogą ulec oderwaniu i przemieszczeniu się do naczyń płucnych, powodując zator płucny. Zakrzepica jest trzecią co do częstości występowania chorobą układu sercowo-naczyniowego, a zator płucny (zatorowość płucna) – częstą przyczyną nagłych zgonów chorych leczonych w szpitalach. Na podstawie: J. Pacholczyk, Erytrocyty – czerwoni kurierzy, „Chemia w szkole” 01, 2013. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego zwiększenie ilości EPO w organizmie człowieka przyczynia się do wzrostu ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. W odpowiedzi uwzględnij funkcję erytropoetyny w organizmie człowieka. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego jednoczesne zaczopowanie obu tętnic płucnych prowadzi do natychmiastowego zatrzymania krążenia. W odpowiedzi uwzględnij budowę układu krwionośnego człowieka. Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 23. (2 pkt) Enzymy Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Fibryna (włóknik) jest składnikiem nie tylko skrzepów powstających w procesie krzepnięcia krwi, lecz także np. blaszek miażdżycowych odkładających się w naczyniach krwionośnych. Zamianę nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne fibrynopeptydy katalizuje enzym plazmina, która powstaje z nieaktywnego plazminogenu występującego w osoczu krwi. Przekształcenie plazminogenu w aktywną plazminę następuje dzięki wydzielanemu przez komórki śródbłonka enzymowi – proteazie serynowej, która jest tkankowym aktywatorem plazminogenu. Obecnie metodami biotechnologii produkowane są rekombinowane aktywatory plazminogenu, które mogą być podawane dożylnie w leczeniu niektórych chorób. Na podstawie: A. Jaźwa, Zaburzenia układu krzepnięcia, a)Wyjaśnij, dlaczego w leczeniu świeżo przebytego zawału serca stosuje się aktywatory plazminogenu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję tego aktywatora. b)Określ, dlaczego rekombinowane aktywatory plazminogenu są podawane pacjentom wprost do krwiobiegu, a nie podaje ich się doustnie. Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej, naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy przedstawiono poniżej. W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna. Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła. Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje. Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą określonych transporterów. Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014; T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Kraków 2002. Określ, przez który z wymienionych typów włosowatych naczyń krwionośnych transport substancji jest najbardziej selektywny, a przez który – mogą przenikać związki wielkocząsteczkowe lub migrować całe komórki. W każdym przypadku odpowiedź uzasadnij, odwołując się do informacji przedstawionych w tekście. Najbardziej selektywny transport umożliwiają naczynia o ścianie , ponieważ Związki wielkocząsteczkowe lub całe komórki mogą przenikać przez naczynia o ścianie , ponieważ Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 10. (1 pkt) Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej, naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy przedstawiono poniżej. W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna. Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła. Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje. Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą określonych transporterów. Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014; T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Kraków 2002. Zaprojektuj tabelę, umożliwiającą porównanie budowy trzech wymienionych rodzajów włosowatych naczyń krwionośnych pod względem ciągłości błony podstawnej i ciągłości śródbłonka. Opisz nagłówki wierszy i kolumn tabeli. Nie wypełniaj tabeli. Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 11. (5 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Budowa i funkcje komórki Układ krążenia Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Fibroblasty to komórki tkanki łącznej właściwej. Aktywne metabolicznie fibroblasty mogą być rozpoznane dzięki obecności szorstkiej siateczki śródplazmatycznej. Nieaktywne fibroblasty, zwane także fibrocytami, są mniejsze i mają zredukowaną siateczkę śródplazmatyczną. Fibroblasty wytwarzają kolagen i mają zdolność do podziałów mitotycznych, których częstość zwiększa się podczas regeneracji tkanki łącznej. Wykonano doświadczenie, w którym badano wpływ płytkowego czynnika wzrostu (PDGF), wytwarzanego przez płytki krwi, na podział komórek fibroblastów. W tym celu przygotowano hodowlę ludzkich fibroblastów, które w swojej błonie komórkowej mają receptory dla PDGF. Uzyskane fibroblasty rozdzielono do dwóch wyjałowionych naczyń zawierających odpowiednie podłoże hodowlane z solami mineralnymi, aminokwasami, glukozą i antybiotykiem. Przygotowano z nich dwa zestawy doświadczalne: zestaw 1. – zawierający podłoże hodowlane i fibroblasty, zestaw 2. – zawierający podłoże hodowlane i fibroblasty oraz czynnik wzrostu (PDGF). Oba naczynia umieszczono w inkubatorze o temperaturze 37°C. Podziały fibroblastów zaobserwowano jedynie w naczyniu 2. Na podstawie: Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012. (0–1) Wybierz spośród A–D i zaznacz hipotezę badawczą, która mogła być sprawdzana w opisanym doświadczeniu. Do działania PDGF wymagana jest obecność glukozy. Płytkowy czynnik wzrostu – PDGF – wywołuje podziały komórek fibroblastów. Temperatura ma wpływ na podziały komórek fibroblastów poprzez działanie PDGF. Aby zachodziły podziały komórkowe fibroblastów, niezbędny jest antybiotyk. (0–1) Określ, który z zestawów – 1. czy 2. – był próbą kontrolną w opisanym doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do znaczenia tej próby w interpretacji wyników. (0–1) Uzasadnij, dlaczego konieczne było wyjałowienie naczyń hodowlanych oraz dodanie antybiotyku do podłoża, na którym hodowano fibroblasty. W odpowiedzi uwzględnij znaczenie tych czynności dla interpretacji wyników doświadczenia. (0–1) Wyjaśnij, uwzględniając rolę siateczki śródplazmatycznej szorstkiej, dlaczego aktywne fibroblasty i fibrocyty mają różną ilość tej siateczki. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego płytkowy czynnik wzrostu (PDGF) jest uwalniany przez płytki krwi w organizmie człowieka w miejscu zranienia, np. skóry. Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt) Układ krążenia Podaj/wymień Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń krwionośnych występujące w organizmie człowieka. Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996. Uzupełnij poniższe zdania – wybierz właściwe rysunki i wpisz ich oznaczenia literowe (A–C) w wyznaczone miejsca. Sieć naczyń włosowatych w płucach ma postać, którą przedstawiono na rysunku . Naczynia krwionośne jelita cienkiego i wątroby kontaktują się ze sobą tak, jak pokazano na rysunku . Sieć naczyń krwionośnych budującą kłębuszki nerkowe obrazuje rysunek . Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (2 pkt) Układ krążenia Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podwyższenie temperatury krwi dopływającej do ośrodka termoregulacji w podwzgórzu skutkuje uruchomieniem mechanizmów zwiększających utratę ciepła z organizmu człowieka, przez pogłębienie i przyśpieszenie oddechów oraz zwiększenie pojemności minutowej serca, a więc skróceniem czasu, w którym serce przepompowuje całą objętość krwi znajdującą się w układzie krwionośnym. Wykaż związek między zwiększoną utratą ciepła z organizmu człowieka przez układ oddechowy a zwiększeniem pojemności minutowej serca: a pogłębieniem i przyśpieszeniem oddechów: Strony1 2 3 … › » Podwyższenie temperatury krwi dopływającej do ośrodka termoregulacji w podwzgórzu skutkuje uruchomieniem mechanizmów zwiększających utratę ciepła z organizmu człowieka, przez pogłębienie i przyśpieszenie oddechów oraz zwiększenie pojemności minutowej serca, a więc skróceniem czasu, w którym serce przepompowuje całą objętość krwi znajdującą się w układzie krwionośnym. Wykaż związek między zwiększoną utratą ciepła z organizmu człowieka przez układ oddechowy 1. a zwiększeniem pojemności minutowej serca: 2. a pogłębieniem i przyśpieszeniem oddechów: Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje […], formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. II. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdający objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności […]. V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. 2. Homeostaza organizmu człowieka. Zdający 1) przedstawia mechanizmy i narządy odpowiedzialne za utrzymanie wybranych parametrów środowiska wewnętrznego na określonym poziomie (wyjaśnia regulację stałej temperatury ciała […]). 6. Układ krwionośny. Zdający 2) wykazuje współdziałanie układu krwionośnego z innymi układami […]. Schemat punktowania 2 p. – za wykazanie, że utrata ciepła przez układ oddechowy wynika: (1) ze zwiększonego dostarczania ciepła do płuc przez krew oraz (2) ze zwiększonego oddawania ciepła z wydychanym powietrzem lub z większą objętością powietrza przepływającego przez układ oddechowy. 1 p. – za poprawne wykazanie tylko jednego związku. 0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania 1. zwiększenie pojemności minutowej serca: • zwiększony przepływ krwi przez płuca powoduje, że dostarcza ona więcej ciepła do płuc. • krew jest nośnikiem ciepła z tkanek organizmu do płuc. Intensywniejsze krążenie przyśpiesza ten transport. 2. pogłębienie i przyspieszenie oddechów: • z powietrzem wydychanym z płuc jest oddawane więcej ciepła (głównie dzięki parowaniu). • zwiększona wymiana powietrza w płucach zwiększa odbieranie przez powietrze ciepła z krwi. • im intensywniejsza wentylacja, tym więcej ciepła jest oddawane przez układ oddechowy. Uwagi: Nie uznaje się odpowiedzi nieodnoszących się do utraty ciepła, np. uwzględniających pobieranie większej ilości zimnego powietrza: „Dzieje się tak, ponieważ wdychamy chłodne powietrze, które pozwala nam chłodzić organizm od środka”. Nie uznaje się odpowiedzi nieodnoszących się do układu oddechowego, np. mówiących o utracie ciepła przez skórę.

zadania maturalne z układu krwionośnego